تفاوت درمانگری با مشاوره و راهنمایی
احتمالاً برایتان پیش آمده باشد که برخی خود را روان‌درمانگر و برخی دیگر خود را مشاور می‌نامند. آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که بین این واژه‌های تخصصی چه تفاوتی وجود دارد؟ اگر چنین سؤالی در ذهن دارید با من در ادامهٔ این نوشته از سری نوشته‌های روانشناسی عمومی همراه باشید.
✅ تفاوت درمانگری با مشاوره و راهنمایی : تفاوت روان‌درمانگری و مشاوره
روان‌درمانگری: شخصیت، ویژگی‌های بادوام و ثابت فرد به‌حساب می‌آیند. وقتی فردی دارای ویژگی‌های باثباتی است که مرتب او را ناکام، مضطرب، افسرده و ناراضی می‌کند، لازم است که این ویژگی‌ها را تغییر داده و یا تعدیل کند؛ بنابراین باید برنامه‌ای ارائه داد تا این تغییرات تسهیل گردند، و به‌جای آن رگه‌ها و ویژگی‌هایی را تحول داد که تسهیل گر جریان زندگی فرد و سازگاری رضایت‌مندانه باشند. روان‌درمانگری این مسئولیت را به عهده دارد.
مشاوره: افکار، احساسات، رفتارها سه بخش از تجربیات شخصی هستند که در ایفای نقش برای شخصیت بیانی و شخصیت عاطفی، مؤثرند. مشخصه‌ای که این امور را از شخصیت جدا می‌کند، این است که آنها برحسب موقعیت و تجربه‌هایی که شخص با آن مواجه می‌شود نوسان پیدا می‌کند. وقتی فرد نتواند افکار، احساسات و رفتار خود را درک کند و با جنبه‌های منفی آن مقابله کند و یا رابطه متناسبی با آنها برقرار کند، به دنبال کمک می‌گردد. مشاوره حوزه‌ای است که به این مسائل پوشش می‌دهد.
راهنمایی: فرایند کلی آموزش و تربیت که در آن فرد اغلب تجربه یا اطلاعاتی را فرامی‌گیرد تا فکرش را در زمانی هر چند محدود، به‌منظور تصمیم‌گیری‌های عادی زندگی تغییر دهد، تا حدی به راهنمایی مربوط می‌شود.
✅ تفاوت درمانگری با مشاوره و راهنمایی : تفاوت‌های روان‌درمانگری و مشاوره
الف) مشاوره نوعی یادگیری حرفه‌ای است که کوتاه‌مدت‌تر از روان‌درمانگری و اغلب در یک جلسه قابل نتیجه‌گیری است و کمتر از پنج جلسه به طول می‌انجامد. اما روان‌درمانگری در جلسات مداوم‌تری پیگیری می‌شود و حتی ممکن است سال‌ها طول کشد.
ب) جهت‌گیری مشاوره بیشتر مسئله مدار است درحالی‌که جهت‌گیری روان‌درمانگری بیشتر شخص‌مدار است.
ج) در مشاوره یک فرد حرفه‌ای و متخصص به مراجع خود اطلاعات و اندرز می‌دهد و دستورالعمل خاصی برای فرد در جلسه تنظیم می‌کند؛ درحالی‌که در روان‌درمان گری افراد به سمت کشف شیوه تفکر، احساس و به عمل درآوری حرکت می‌کنند و ممکن است این فرایند برای آنها ناخشنود کننده نیز باشد.
د) روان‌درمانگری با مسائل عمیق‌تری سروکار دارد. مشاوره با افراد عادی و روان‌درمانگری با افراد بسیار آشفته در ارتباط است.
ه) مشاوره و روان‌درمانگری از نظر کیفیّت (فعالیت و مکانیزم‌ها) باهم مشابه‌اند و از نظر کمیّت (تعداد جلسات، عمق مشکل) با هم متفاوت‌اند.
✅ تفاوت درمانگری با مشاوره و راهنمایی : تفاوت‌های مشاوره روان‌شناختی و مشاوره اخلاقی
اخلاق بیشتر زندگی معنوی و حیات اخروی را هدف قرار می‌دهد و روانشناسی به زندگی طبیعی می‌پردازد. در حوزه اخلاق انحراف از یک ارزش، موانعی را در مسیر کمال و موحد بودن انسان ایجاد می‌کند درحالی‌که جنبه روان‌شناختی آن به استرس و فشاری مربوط است که انسان از زاویه آن تحمل می‌کند.
مشاوره اخلاقی بیشتر ارزش‌محور و مشاوره روان‌شناختی بیشتر مشکل محور است. مشاوره اخلاقی به دنبال بالابردن سطح مراعات‌های فرد است و بیشتر به افراد کمک می‌کند تا بتوانند نظام ارزشی منسجمی برای خود تدارک بینند و نوعی مشاوره فرا سلامت و پیشگیرانه به‌حساب می‌آید.
✅ تفاوت درمانگری با مشاوره و راهنمایی : هدایت در مشاوره و روان‌درمانگری مذهبی
مشاوره و روان‌درمانگری بر طبیعت انسانی و اینکه روش‌های مداخله‌ای مبتنی بر آن باشند، تأکید دارند؛ برخی مانند روان تحلیل‌گران بر طبیعت حیوانی و برخی مانند انسان‌گراها بر طبیعت انسانی بیشتر تأکید کرده‌اند. در روانشناسی اسلامی تأکید بر فطرت الهی است (سوره مبارکه روم، آیه ۳۰) و این فطرت به نحوی توسط صانع یا روانشناس اصلی او طراحی شده است که بر اساس الگوی راهنمای خاصی از طبیعت حیوانی و حتی انسانی فراتر می‌رود و به خوی الهی مجهز می‌شود.
بنابراین در این رویکرد مشاوران و درمانگران به‌نوعی هدایتگر نیز به‌حساب می‌آیند، تفاوت در جهان‌بینی و تبیین آنها از مشکلات، مبانی آنها و نظریه انسان‌شناسی است. هر چند هدایت در دین اسلام دارای مراتب و کیفیات متفاوتی است؛ اما در سطحی از آن، بین اهداف و مکانیزم‌های هدایت، مشاوره و درمان مشابهت‌هایی به چشم می‌خورد. یک مشاور و درمانگر مسلمان تنها در خلال درمان، مراجع خود را به هادیان اساسی دین ارجاع می‌دهد. گشودن، وارسی، تصحیح و ارتقای مسیر هدایت برای مراجعان در یک مشاوره اسلامی، فراهم‌کردن زمینه تعالی برای او و بهترین تضمین برای پیشگیری از عود است.
منبع: جان‌بزرگی، مسعود؛ غروی، سیدمحمد. (۱۳۹۵). اصول روان‌درمانگری و مشاوره با رویکرد اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
